Дзякуючы Польскаму інстытуту ў Мінске, 13 снежня ў Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва адкрылася выстава Томаша Тамашэўскага «Гарантуецца атмасфера дабразычлівасці. Падляшша». Таксама 14 снежня ў Музеі адбылася сустрэча з аўтарам. Фотапартал ZНЯТА з задавальненнем паслухаў займальны аповед аўтара, а таксама задаў некалькі пытанняў фатографу.
Фота: Ганна Міхалькова
Гісторыя Томаша Тамашэўскага як аўтара для National Geografic - унікальная, і да сённяшніх дзён рэдактары часопіса ўзгадваюць, якім чынам польскі фатограф пачаў з імі працаваць. Да таго як Тамашэўскі атрымаў прапанову рабіць здымкі для сусветна вядомага часопіса, фатограф ані разу яго не бачыў. Больш за тое, яго жонка, з якой адначасова сустрэўся прадстаўнік National Geografic у Амерыцы, не адразу пагадзілася аддаць здымкі для друку. Доўгае супрацоўніцтва Тамашэўскага пачалося з серыі, прысвечанай польскім габрэям.
Працуючы над серыяй пра цыган Томаш Тамашэўскі наведаў 11 краін, ад Індыі да Злучаных штатаў Амерыкі. Томаш Тамашэўскі вельмі любіць фатаграфаваць штодзённае жыццё, побыт асобных людзей, які, на яго думку, найлепш апісвае чалавека. Яго здымкі напоўненыя ўвагай да чалавека, жыццярадаснасцю і сакавітымі колерамі.
Але Томаш таксама адзначыў, што нават больш любіць чорна-белыя фатаздымкі, з-за іх элегантнасці і схаваных сэнсаў. «Чорна-белая фатаграфія патрабуе ад нашага розуму значна большай працы, бо ў ёй пэўная інфармацыя застаецца недасказанай. Трэба, каб нешта было таямніцай, каб набыло нейкую вартасць», адзначыў Тамашэўскі. Чорна-белая серыя «Горад цукру» (Sugar Town) была зроблена на востраве Ява, у Инданэзіі.
Пасля сустрэчы спадар Тамашэўскі адказаў на пытаннi Ганны Ражанцовай.
- Калі Вы былі Падляшшы, насельніцтва падавалася Вам больш беларусамі ці палякамі?
- На Падляшшы гэтыя два народы прадстаўлены раўнаважна. Справа ў тым, што гэта адно з месц у Польшчы, дзе насельніцтва жыве ў незвычанай згодзе. Частка вёскі можа быць каталічнай, частка – праваслаўнай, і людзі шмат рэчаў робяць супольна. І так склалася, што там ніколі не было канфліктаў, якой б нацыянальнасці ні былі людзі. Падчас двух сусветных войн, напрыклад, на Падляшшы было шмат габрэяў. Але ніколі на гэтай тэрыторыі не было пагромаў, што можна лічыць сваеасаблівым фенаменам. Усе гэтыя нацыянальнасці дапаўнялі і, больш за тое, удасканальвалі польскую культуру. У сувязі з блізкімі межамі, на Падляшшы адчуваецца прычутнасць і беларускай культуры. У людзей цудоўны акцэнт і напеўнасць гаворкі. Старэйшае пакаленне выдатна размаўляе па-беларуску. Гэта вельмі міла, і натхніла мяне. Раней я фатаграфаваў раён Сілезіі. Там культура мае рысы як польскія, так і нямецкія. Што прывяло да таго, што насельніцтва паступова пачало адмаўляцца ад сваіх каранёў. А ў Падляшшы адчуваецца атмасфера дома. Так было раней і засталося па сённяшні дзень. - Вы збіралі якую-небудзь інфармацыю да таго, як рабіць гэтую фотасерыю?- Да паездкі я спрабаваў даведацца пра розныя падзеі, што мелі месца на Падляшшы. Таксама я чуў шмат цікавых рэчаў ад людзей, што там пабывалі. Але потым я вырашыў паехаць сам, спыніцца ў яком-небудзь доме. Бо мова візуальных вобразаў мае свае правілы. І тое, што добра выглядае на словах, можа ў фатаграфіі мець не самую трапную форму. Мне хацелася, каб мае веды саступілі месца добрым фатаздымкам. Гэтага не так проста дасягнуць, у пэўным сэнсе гэта мастацтва. Звычайна я шмат чытаю пра тыя месцы, куды паеду здымаць. Бо атрыманыя веды дазволяць заўважыць больш. Таксама я давяраю сваёй інтуіцыі, якая мяне, на шчасце, не падводзіць. Яна падказвае, куды можна паехаць і знайсці нейкія цікавосткі. - Тэма этнаса, народа, культурных асаблівасцей – асноўная ў Вашая творчасці? - У журнале National Geografic, для якога я працую ўжо чвэрць веку, прыярытэтнымі з’яляюцца здымкі людзей. Там мяне ацанілі ў першую чаргу за здымкі людзей. Я вядомы як фатограф «пры людзях». Людзей фатаграфаваць цяжка, але тым цікавей для мяне. Я здымаў шмат супольнасцей, якія жывуць вельмі герметычна – у 11 краінах свету. У еўрапейскіх, такіх як Англія і Францыя, і нават у Злучаных Штатах Амерыкі – у Амерыцы такіх людзей каля паўмільёна. Напрыклад,я рабіў здымкі так званых чанго, якія ад 1945 года нікому не дазвалялі сябе фатаграфаваць. Яны жывуць ў Трансільваніі. Я паехаў туды, і мне атрымалася вызваць у іх прыхільнасць да сябе. Большасць з маіх фатаздымкаў – гэта гісторыя пра людзей, і звычайна пра тых, якія не імкнуліся фатаграфавацца і распавядаць сваю гісторыю. - Хацелі б Вы зрабіць серыю пра Беларусь і яе жыхароў?- Вельмі! Мне падаецца, што тут, на Беларусі, засталося шмат каштоўнасцяў, якія не змаглмі захавацца на Захадзе. А паколькі польскі і беларускі народы маюць шмат падабных рысаў, то я б таксама прыглядаўся і шукаў нейкія прататыпы, першавобразы таго, што калісьці было ў нас, але знікла. Але, напэўна, для гэтага мне патрэбна будзе больш часу і магчымасць жыць. Бо я не прыхільнік простага вуаерызма: калі здымаюць фіксаваць вобразы з элементарнага захаплення імі, іх знешняй прыцягальнасці. Мне патрэбна быць побач з чалавекам, каб ён згадзіўся на маю прысутнасць.
Выстава «Гарантуецца атмасфера дабразычлівасці. Падляшша» будзе даступная для прагляду да 5 студзеня 2013 года.
Тэкст: Ганна Ражанцова
